Η κλεμμένη αξιοπρέπεια του σκύλου
Η κλεμμένη αξιοπρέπεια του σκύλου
Από την Ελένη Κασπίρη
*Η ηχογράφηση σε αυτό το link:
https://m.youtube.com/watch?v=CtpQg3bTAvc
Ένα τηλεφώνημα λίγες μέρες πριν τα φετινά Χριστούγεννα, ήταν ο λόγος που αποφάσισα να γράψω αυτό το κείμενο.
Μια κυρία αναστατωμένη, μου ζητούσε βοήθεια γιατί την δάγκωσε ο σκύλος της.
Θέλησα να μάθω περισσότερες πληροφορίες και εκείνη θεωρώντας πως μου περιγράφει κάτι εντελώς φυσιολογικό, άρχισε να μου εξιστορεί με μεγάλη άνεση τα παρακάτω:
"Τον έχω από ενός έτους. Τον βρήκα στον δρόμο πριν πέντε χρόνια, παραμονές Χριστουγέννων και τον λυπήθηκα. Είπα να κάνω ένα καλό και τον πήρα. Ζει στην ταράτσα. Δεν μπορώ να τον βάλω μέσα στο σπίτι και δεν έχω καθόλου χρόνο να ασχοληθώ μαζί του. Του δίνω το φαγητό του, έχει το νερό του και σπίτι.
Έκανε όμως ζημιές, μασούλαγε σωλήνες, λάστιχα, διάφορα πράγματα και μου είπε εκπαιδευτής να τον βάλω μέσα σε crate. Τότε άρχισε να γαβγίζει ασταμάτητα. Μου δημιούργησε πρόβλημα με τους γείτονες και μου έστειλαν την αστυνομία.
Ο εκπαιδευτής μου είπε να χτυπάω με ένα αντικείμενο το κλουβί για να σταματήσει, αλλά μόλις έφευγα συνέχιζε.
Τελικά με συμβούλεψε να του βάλω το ηλεκτρικό κολάρο για να μη γαβγίζει.
Μετά έβγαλε και άλλη συμπεριφορά. Όταν πάω να του βάλω να φάει, μου κάνει επίθεση. Με δάγκωσε".
Δεν ξαφνιάστηκα ομολογώ. Δεν ήταν η πρώτη, ούτε η μόνη φορά που άκουγα παρόμοια πράγματα.
Όμως ταράχτηκα, όπως κάθε φορά. Δεν μπορούσα να αρθρώσω λέξη. Τελικά, προσπαθώντας να κρατηθώ ψύχραιμη, ψέλλισα:
Αφού δεν τον θέλατε μέσα στο σπίτι κι αφού δεν έχετε καθόλου χρόνο να ασχοληθείτε, γιατί τον υιοθετήσατε;
Τότε φανερά ενοχλημένη (μπορεί και θιγμένη) μου απαντά:
"Μα τι λέτε κυρία μου; Του έσωσα την ζωή. Λίγο το θεωρείτε; Στον δρόμο κινδύνευε. Σε μένα είναι ασφαλής".
Οι "σωτήρες" των σκύλων
Και σε αυτήν την ιστορία (όπως και σε πάμπολλες άλλες) παρούσα η βία στην εκπαίδευση των σκύλων.
Τεράστιο κεφάλαιο πολύ δύσκολο και πολύ στενάχωρο. Και συνάμα, ένα κοινωνικό και ηθικό πρόβλημα. Έχω γράψει παλιότερα ένα μεγάλο κείμενο κι εκεί καταθέτω την εμπειρία μου.
Εδώ, θέλω να ασχοληθώ με ένα άλλο θέμα. Επίσης τεράστιο και πολύ στενάχωρο, που με ταλανίζει χρόνια.
Τους "σωτήρες" των σκύλων.
Ποιοι είναι αυτοί;
Κυνόφιλοι κυρίως, που "μαζεύουν" άστεγους σκύλους για να τους σώσουν από τους κινδύνους του δρόμου.
Κάποιοι υιοθετούν και άλλοι φιλοξενούν ή δίνουν σε διάφορες φιλοξενίες με την προοπτική υιοθεσίας.
Υπάρχουν βέβαια και οι λεγόμενοι συλλέκτες. Για όσους δεν γνωρίζουν, είναι αυτοί που θέλουν να τους σώσουν, αλλά αναλαμβάνουν πάρα πολλούς που δεν είναι σε θέση να φροντίσουν και τους αναγκάζουν να ζουν σε πολύ άθλιες συνθήκες.
Βλέπεις, ακούς, διαβάζεις παντού ανθρώπους που "σώζουν" σκύλους.
Όλοι το κάνουν για το καλό τους φυσικά. Αυτή είναι η πρόθεσή τους.
Η αλήθεια που πονάει
Σώζονται όμως στ'αληθεια όλοι αυτοί οι σκύλοι όταν φεύγουν από τον δρόμο;
Και πως εννοεί και καταλαβαίνει ο καθένα μας αυτή την πολυσυζητημένη σωτηρία;
Τι γίνεται στην συνέχεια;
Δυστυχώς, είχα την ευκαιρία να μάθω από πρώτο χέρι όλα αυτά τα χρόνια που ασχολούμαι. Και λέω δυστυχώς, αφού η συνέχεια έκρυβε μια πραγματικότητα πολύ άσχημη και οδυνηρή για πάρα πολλούς σκύλους.
Γιατί μπορεί να έφυγαν από τον δρόμο, αλλά η ζωή δεν τους χαμογέλασε και πολύ τελικά. Βρέθηκαν αντιμέτωποι με πολύ δύσκολες καταστάσεις κακοποίησης και κακομεταχείρισης.
Τόσα χρόνια έχω δει απίστευτα βασανισμένους σκύλους από τους ίδιους ανθρώπους που ήθελαν το καλό τους... Ανθρώπους που τους "έσωσαν" όπως έλεγαν.
Από ακραία περιστατικά κακοποίησης μέχρι πιο "συνηθισμένα" και όχι αξιοπρόσεχτα δυστυχώς...
Στην ερώτησή μου, γιατί τον πήραν, η απάντηση όλων ήταν ίδια και απαράλλαχτη.
"Για να του σώσω την ζωή".
Περί υιοθεσίας ο λόγος...
Οι άνθρωποι που θέλουν τον "ιδανικό" σκύλο
Ξεκινήσαμε πράγματι με τις καλύτερες προθέσεις.
Τι μεσολάβησε όμως και τα πράγματα δεν πήγαν καλά;
Αλλιώς τα περιμέναμε κι αλλιώς μας ήρθαν;
Περιμέναμε μήπως τον "αγαλματένιο" σκύλο που θα τον αφήσουμε κάπου και θα μείνει εκεί αδιαμαρτύρητα;
Ή μήπως τον σκύλο "πρίγκιπα" που φέρνει μαζί του και το εγχειρίδιο καλής συμπεριφοράς;
Το καταλαβαίνω. Ο καθένας θα ήθελε έναν σκύλο "υπόδειγμα". Ιδανικό για τις απαιτήσεις του.
Αλλά ποιος είναι άραγε αυτός ο σκύλος;
Είναι αυτός που διαφημίζεται παντού;
Αυτός που υπακούει τυφλά;
Που σκύλο έχεις και μιλιά δεν έχει;
Που κάθεται σούζα (κύριος λέμε) στο crate, στον γκρούμερ, στην πανσιόν, στο μπαλκόνι ή όπου αλλού θέλουμε;
Μήπως αυτός που κάνει τούμπες, τρικς, χαριτωμενιές;
Αυτός που είναι καλός φύλακας γιατί τον θέλαμε προστάτη;
Ποικίλλει βέβαια γιατί είναι εντελώς υποκειμενικό το πως εννοεί κανείς το "ιδανικός".
Τι σημασία έχει ο τρόπος; Το αποτέλεσμα μετράει...
Αν όμως δεν είναι έτσι;
Τι γίνεται αν οι "καλοί τρόποι" και οι άψογες συμπεριφορές ήταν μόνο δική μας προσδοκία;
Αν δεν πληροί τις προδιαγραφές και δεν ικανοποιεί τις απαιτήσεις μας;
Μη έχοντες επαρκείς γνώσεις, αδυνατούμε να καταλάβουμε πως ο οποιοδήποτε σκύλος δυσκολεύεται (έτσι κι αλλιώς) να προσαρμοστεί στον κόσμο μας, στις συνήθειές μας, στην καθημερινότητα μας. Στην ζωή που τον αναγκάζουμε να ζήσει.
Πόσο μάλλον, ένας σκύλος που βρέθηκε στον δρόμο και μπορεί να κουβαλάει άσχημες εμπειρίες, προηγούμενα βιώματα, τραύματα από το παλιότερο (κάποια υιοθεσία) ή το πιο πρόσφατο (δρόμος) παρελθόν του.
Την όποια δυσκολία του να διαχειριστεί όσα τον υποχρεώνουμε, την ονομάζουμε προβληματική συμπεριφορά.
Και αρχίζουμε τότε διορθώσεις, τιμωρίες, μαλώματα και διάφορα άλλα. Για να τον φέρουμε στα "ίσα" του. Να τον "στρώσουμε".
Κι αν δυσκολευτούμε μόνοι μας;
Υπάρχουν πάρα πολλοί εκεί έξω, ειδικοί και μη, ("εκπαιδευτές", κτηνίατροι, εκτροφείς, ιδιοκτήτες πετ σοπ, groomers, εθελοντές και απλοί περαστικοί άμα λάχει) που είναι πρόθυμοι να δώσουν τις συμβουλές τους. Χώρια η πληθώρα πληροφοριών στο ίντερνετ.
Οι διάφοροι πνίχτες, το crate, το ηλεκτρικό κολάρο, το απλό κολάρο με ασφυκτικά μικρούς οδηγούς δίνουν και παίρνουν.
Τα "σωτήρια μαγικά" εργαλεία... Και ο εξαναγκασμός έχει την τιμητική του...
Δεν μπορεί... Θα τον "φτιάξουμε"..
Τι σημασία έχει ο τρόπος;
Τι σημασία έχει αν τον πληγώνουμε σωματικά και ψυχικά;
Το αποτέλεσμα είναι που μετράει.
Αυτό που μας εγγυήθηκαν και οι ειδικοί. Αυτοί ξέρουν...
Θα γίνει ο σκύλος που φανταστήκαμε και φυσικά ο σκύλος που μας βολεύει.
Και δεν θα ξεβολευτούμε καθόλου, δεν θα κουραστούμε και πολύ, δεν θα αφιερώσουμε και χρόνο ιδιαίτερα. Που να τον βρούμε άλλωστε; Είναι πολύτιμος.
Ε δεν χάλασε κι ο κόσμος να τον ζορίσουμε και κάμποσο.
Και κάπως έτσι, εμείς θα έχουμε ικανοποιήσει την δική μας προσδοκία, επιθυμία, βόλεψη, ακόμα και ματαιοδοξία, αλαζονεία και δεν ξέρω τι άλλο και τον σκύλο θα τον έχουμε σώσει. Μην είναι και αχάριστος. (Το έχω ακούσει και αυτό).
Πόσα και ποια προβλήματα θα δημιουργηθούν μετά από όλες αυτές τις συμπεριφορές μας, είναι άλλη κουβέντα.
Τρανταχτό παράδειγμα, ο σκύλος της σημερινής ιστορίας!
Περί φιλοξενίας ο λόγος...
Οι σκύλοι που περιμένουν...
Υπάρχει και μια άλλη κατηγορία σκύλων, εκτός από αυτούς που υιοθετούνται για να "σωθούν".
Είναι κάποιοι που "σώζονται" από τον δρόμο και περιμένουν την πολυπόθητη μέρα υιοθεσίας. Αν έρθει...
"Φιλοξενίες" σε χωράφια, εξοχικά, αυλές, ταράτσες, μπαλκόνια, αποθήκες, παράγκες, αυτοσχέδια καταλύματα, πρόχειρες κατασκευές, κοτέτσια και όπου μπορεί ο καθένας.
Άλλοι σε αλυσίδες και άλλοι μέσα σε κλουβιά. Μπορεί και ελεύθεροι κάποιοι, αν είναι τυχεροί...
Σκύλοι μακριά από την κοινωνία, τον ήλιο και τον Θεό.
Εκτεθειμένοι στο κρύο, την παγωνιά, τους αέρηδες, τις λάσπες, τις πλημμύρες, τον καύσωνα.
Κάποιοι μπορεί να είναι σε πανσιόν ή και μέσα σε σπίτια, αλλά σε crate φυσικά.
Αυτοί θεωρούνται οι "προνομιούχοι"...
Αναρίθμητοι σκύλοι σκλαβώνονται και περιμένουν μέσα στα κλουβιά 5,10, 12 χρόνια. Ίσως και όλη τους την ζωή δηλαδή.
Παιδιά κατώτερου Θεού όλοι τους αλλά... αλλά "τυχεροί" αφού "σώθηκαν" από τις δύσκολες συνθήκες του δρόμου.
"Αναγκαστική λύση" λέμε και το προσπερνάμε.
Το σημαντικό είναι ότι τον σώσαμε.
Κι αυτό είναι αναμφίβολα το ελαφρυντικό μας. Αυτό μας δίνει και κάθε δικαίωμα να τον μεταχειριζόμαστε όπως θέλουμε.
Γι'αυτό και θα δικαιολογήσουμε πανεύκολα τον εαυτό μας για οτιδήποτε.
Είμαστε οι σωτήρες του, μην το ξεχνάμε. Να καμαρώνουμε πρέπει γι' αυτό.
Και νιώθουμε υπερήρωες... Κάτι σαν μικροί θεοί!
Το επιβεβαιώνουν και όλοι οι εικονικοί (κυρίως) φίλοι μας.
Εύσημα, μπράβο, συγχαρητήρια, καρδούλες. Πλήρης αποδοχή!
Η δυστυχία όμως αυτών των "υπερτυχερών" σκύλων, βρίσκεται ακριβώς πίσω από τις κλειστές πόρτες και μακριά από τις ευσημοστολισμένες οθόνες.
Πόσοι γνωρίζουν και πόσοι δίνουν σημασία; Πόσοι νοιάζονται πραγματικά για την έκβαση;
Αφού ο σκύλος σώθηκε, τα άλλα είναι λεπτομέρειες...
"Σωτηρία" με το στανιό;
Κι ο σκύλος αφημένος στο έλεος και τις αποφάσεις μας, από άστεγος καταλήγει τελικά κατάδικος!
Χωρίς να μπορεί να καταλάβει και σε τι έφταιξε.
Τι θα απαντούσε (πιστεύουμε) ένας άστεγος άνθρωπος, αν τον ρωτούσαμε το εξής:
"Θέλεις να σου δίνω καθημερινά φαγητό, νερό και στέγη, αλλά δεν θα μπορείς να πας πουθενά και να κάνεις τίποτα; "
Δεν βάζω εδώ καθόλου την ενεργητική κακοποίηση που δέχονται οι σκύλοι. Ούτε την ασφυκτική σκλαβιά των κλουβιών.
Δε νομίζω ότι υπάρχει άνθρωπος που θα δεχθεί κάτι τέτοιο, με όσες αντιξοότητες, στερήσεις και κινδύνους μπορεί να συναντά στο δρόμο.
Και μην αρχίσουμε την ίδια, χιλιοειπωμένη κουβέντα "Άλλο ο άνθρωπος, άλλο ο σκύλος".
"Όπως χαρακτηριστικά έχει γράψει η Mary Midgley Βρετανίδα Φιλόσοφος ""∆εν είμαστε µόνο περίπου όμοιοι µε τα ζώα, είμαστε ζώα"" και ως τέτοια, θα συμπληρώσω, δεν µπορούµε παρά να έχουμε τις ίδιες λειτουργίες" (Σταύρος Καραγεωργάκης, διδάκτορας Φιλοσοφίας).
Οι σκύλοι είναι πλάσματα με εγγενή αξία. Και δεν έχουμε ηθική δικαιολογία όταν δεν λογαριάζουμε το πως νιώθουν και τι θέλουν.
Επειδή δεν μπορούν να μιλήσουν;
Μα μιλάνε... Με τον δικό τους τρόπο.
Η εικόνα τους πίσω από τα σύρματα των κλουβιών, οι φωνές απελπισίας, το σπαρακτικό κλάμα ικεσίας, το θλιμμένο βλέμμα παραίτησης, όλα μαρτυρούν...
Στην ουρά για τον ιδανικό κηδεμόνα
Ψυχές "παρκαρισμένες", ζωές ξεχασμένες σε φιλοξενίες "σωτηρίας" να περιμένουν τον υποψήφιο "ιδανικό" κηδεμόνα.
Άραγε ποιος πραγματικά είναι αυτός;
Που μπορεί να μην έρθει και ποτέ βέβαια.
Ή να έρθει με απαιτήσεις, με παραξενιές, με όρους, με αυστηρές προϋποθέσεις, με μεγάλες προσδοκίες, με λάθος νοοτροπία, με "στραβό" μυαλό, με πλήρη άγνοια, με κακή πληροφόρηση, με ασαφή, όχι ξεκάθαρη απόφαση.
Και πιθανόν δεν θα ανοίξει τα χαρτιά του στον εθελοντή.
Μα κι αν του πει; Αν μάθει;
Κάποιοι στέκονται... Και αντιστέκονται... Ναι.
Αλλά και πόσοι προσπερνούν και βάζουν νερό στο κρασί τους; Ένας σκύλος λιγότερος στην λίστα αναμονής...
Κι έτσι... Ο εθελοντής ήσυχος αφού του βρήκε επιτέλους σπίτι.
Και ο σκύλος (αν του λάχει ο δύσκολος κηδεμόνας) θα βρεθεί για μια ακόμα φορά αντιμέτωπος με νέα προβλήματα και δυσκολίες.
Οι επιστροφές
Αλλά μπορεί και να μην σταματήσουν εκεί οι περιπέτειες και τα βάσανά του.
Μπορεί και να επιστραφεί...
Δεν τους "κάνει" και τον επιστρέφουν.
Έχω συναντήσει σκύλους που άλλαζαν σπίτια, όπως εμείς τα μπλουζάκια. Κάποιοι είχαν αλλάξει μέχρι και 10 σπίτια μέσα σε μικρά χρονικά διαστήματα.
Κι αν ρίξει μια ματιά κάποιος στο διαδίκτυο, θα δει πως είναι γεμάτο με επιστροφές. Σκύλοι πάνε κι έρχονται.
Παραλαβές... επιστροφές...
Κάθε λίγο και λιγάκι νέο σπίτι, νέο περιβάλλον, νέοι άνθρωποι, νέες συνθήκες, νέες συμπεριφορές, νέες καταστάσεις. Τα πάντα νέα.
Και όλα αυτά είναι αναγκασμένοι να τα διαχειριστούν ξανά και ξανά.
Και να σκεφτούμε, ότι μια μετακόμιση κάνουμε και δυσκολευόμαστε πολύ μέχρι να συνηθίσουμε και να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα.
Οι σκύλοι, πως να νιώσουν ασφάλεια, ισορροπία, ηρεμία και προστασία με τόσες αλλαγές;
Πως να χαλαρώσουν, όταν εκεί που προσπαθούν να συνηθίσουν τη νέα πραγματικότητα, τους την παίρνουμε πίσω βίαια;
Και φυσικά, όλα αυτά λειτουργούν αθροιστικά κάθε φορά και μεγαλώνουν το εκάστοτε πρόβλημα. Το οποίο παίρνουν μαζί τους στο επόμενο σπίτι... Και στο μεθεπόμενο... Και στο παρακάτω...
Ποιο είναι το λιγότερο κακό;
Κάποιοι λένε, καλύτερα επιστροφή παρά εγκατάλειψη. Το μη χείρον βέλτιστον δηλαδή.
Πάντα θα αναρωτιέμαι (και θα ανησυχώ) ποιο είναι πραγματικά αυτό το... βέλτιστον...
Μαθαίνουμε συνέχεια για σκύλους που δεν χωράνε σε καμιά γωνιά, κανενός σπιτιού, σε καμιά καρδιά, γιατί τους χαρακτηρίζουν "δύσκολους, απροσάρμοστους". Δεν είναι υιοθετήσιμοι...
Και κάπως έτσι, με μεγάλη ευκολία, κάποιοι σκύλοι ξανακλείνονται στα κλουβιά των κάθε λογής εκπαιδευτηρίων, για να υποστούν την "εκπαίδευση" συμμόρφωσης.
Και μετά την παραμονή τους εκεί;
Γίνονται (λέει) οι καλύτεροι πολίτες. Σωφρονίζονται πλήρως. Είναι πανέτοιμοι για νέα υιοθεσία.
Κι αυτή η "ετοιμότητα", αυτός ο επίσης "σωτήριος" σωφρονισμός, είναι που κάνει ακόμα μεγαλύτερη ζημιά και αρχίζουν άλλα, νέα και πιθανόν μεγαλύτερα προβλήματα για την υπόλοιπη ζωή του.
Οι αλλαγές
Και βέβαια, μπαίνουν στην εξίσωση και οι αλλαγές. Επιστρέφω αυτόν, δώσε μου άλλον.
Λες και είναι το παντελόνι που μας βγήκε λίγο κοντό, λίγο φαρδύ, λίγο κάπως και το αλλάζουμε.
Πλάσματα που με απίστευτη ευκολία, αντιμετωπίζονται ως αντικείμενα.
Και όλα αυτά, δυστυχώς τα θεωρούμε φυσιολογικά...
σ. σ. Και μιας και πλησιάζουν γιορτινές μέρες και μπορεί να μας εγείρουν την επιθυμία να σώσουμε έναν άστεγο σκύλο για να τον δωρίσουμε σε κάποιον αγαπημένο μας, θα έλεγα να μπούμε καλύτερα σε ένα κατάστημα με είδη δώρων. Είναι πιο σωστή επιλογή και πιο συνετή απόφαση.
Ο σκύλος δεν είναι αντικείμενο. Και ο "δωρολήπτης" μπορεί να μην θέλει σκύλο.
Η επισφαλής και επικίνδυνη ασφάλεια
"Τουλάχιστον είναι ασφαλής εδώ δεν κινδυνεύει" λέμε.
Εννοώντας την όποια φυλακή του, κυριολεκτικά και μεταφορικά...
Κι αυτή η βεβαιότητα είναι που ησυχάζει την συνείδησή μας και αφήνει στην άκρη τα όποια (αν φυσικά υπάρχουν) διλήμματά μας.
Αποφασίζουμε, ότι η ασφάλειά του αξίζει περισσότερο από την ελευθερία του, περισσότερο από την αξιοπρέπειά του, περισσότερο κι από την ζωή του την ίδια.
Σαφώς και η ασφάλεια είναι σημαντική, γιατί νιώθουμε προστατευμένοι.
Όμως η ελευθερία είναι απαραίτητη. Χωρίς αυτήν νιώθουμε εγκλωβισμένοι, πνιγόμαστε και δεν μπορούμε να ζήσουμε μια γνήσια, μια πραγματική ζωή.
Βίος αβίωτος...
Η ελευθερία αξιακά βρίσκεται στην κορυφή, όλοι το ξέρουμε. Αλλά το ξεχνάμε όταν βολεύει, όταν θέλουμε να δικαιολογήσουμε πράξεις, συμπεριφορές, καταστάσεις.
Ιστορικά (αν το δούμε), πόσα γεγονότα αποδεικνύουν την θυσία ακόμα και αυτής της ίδια της ζωής, για χάρη της ελευθερίας;
Αυτό που έχει σημασία λοιπόν, δεν είναι να του δώσουμε ασφάλεια στερώντας την ελευθερία, αλλά μέσα στα όριά της. Αλλιώς δεν έχει αξία.
"Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή..."
Και για ποια ζωή ακριβώς μιλάμε;
Το ξέρουμε καλά όλοι μας, πως η ζωή δεν είναι μόνο φαγητό, νερό και στέγη.
Με αυτά απλά επιβιώνεις. Δεν ζεις.
Άσε που είναι απροσδιόριστη (γιατί είναι υποκειμενική) η ωφέλεια από την κάλυψη αυτών των αναγκών.
Αφού πολλοί σκύλοι επιβιώνουν με τροφή πολύ κακής ποιότητας, ίσως και λιγοστή πολλές φορές και σε στέγη εντελώς ακατάλληλη και επικίνδυνη προς χρήση (όπως έγραψα και παραπάνω).
Σε αυτές τις περιπτώσεις, ακόμα κι αυτή η επιβίωση είναι δυσκολεμένη.
Η ζωή όμως είναι άλλη... Είναι αλλού...
Κι εμείς τον αναγκάζουμε να εγκαταλείψει, να παραιτηθεί από την ομορφιά, το δώρο και το θαύμα αυτής της ζωής. Της πραγματικής, της αληθινής ζωής.
Όταν δεν καλύπτουμε ανάγκες του ζωτικής σημασίας, του καταπιέζουμε τις ελευθερίες, αγνοούμε τις επιθυμίες του, δεν του επιτρέπουμε επιλογές, δεν υπολογίζουμε τα συναισθήματά του, του στερούμε χαρές, του καταπατάμε τα δικαιώματα, χαραμίζουμε την εσωτερική του ζωή.
Και μόνο συντηρούμε και προστατεύουμε το σώμα του... Απλή επιβίωση.
Όμως, όπως λέει και ο Ronald Dworkin, Αμερικανός φιλόσοφος "Η μόνη πραγματική επιταγή της ζωής είναι να τη ζεις".
Να τη ζεις σωστά, αληθινά. Με τις όποιες δυσκολίες και κινδύνους της.
Τι καταφέρνουμε τελικά;
Η ασφαλής ζωή που θελήσαμε να του προσφέρουμε, γίνεται πολύ επισφαλής και πολλές φορές πιο επικίνδυνη από την ανασφάλεια του δρόμου!
"Σωτηρία" με ζωή στο κλουβί ή αλάνι στον δρόμο;
Γιατί όλα αυτά;
"Για το καλό του" (λέμε) και αυτομάτως, όλα τακτοποιούνται μέσα στο κεφάλι μας.
Άραγε έχει περάσει ποτέ από το μυαλό μας, ότι το καλό του μπορεί να μην είναι αυτό που θεωρούμε εμείς;
Και μην αρχίσουμε να λέμε ότι είμαστε υπεύθυνοι για την ζωή του (όπως στα παιδιά) και πρέπει να παίρνουμε τις αποφάσεις, γιατί εκείνος δεν μπορεί.
Μεγάλη η κουβέντα για τις αποφάσεις που παίρνουμε...
Και είναι άλλο όμως παίρνω αποφάσεις δίκαιες με καλοσύνη, σεβασμό και ενσυναίσθηση κι ας μην είναι πάντα επιθυμητές και ευχάριστες. Και άλλο βασανίζω, καταπατώ, εξευτελίζω για να γίνει αυτό που εγώ θεωρώ σωστό.
Κι αυτό το "σωστό" για εμάς, (διαφορετικό για τον καθένα) μπορεί να είναι πολύ άδικο για εκείνον.
Ας δούμε τον σκύλο της σημερινής ιστορίας.
Ζούσε στον δρόμο.
Με πιθανούς κινδύνους; Ναι.
Μπορεί να πείνασε, να φοβήθηκε κάποιες φορές; Ναι.
Πόσο πιο βασανιστικό για εκείνον ήταν όλο αυτό που βίωνε πέντε ολόκληρα χρόνια κάθε μέρα;
Και μπορεί να κρατήσει και για όλη του την ζωή; Ποιος ξέρει τι αποφάσεις τελικά θα πάρει η (καλή κατά τα άλλα) κυρία που θέλησε να τον σώσει;
Πέντε ολόκληρα χρόνια μόνος στην ταράτσα με μοναδική παρέα του εργαλεία και διάφορα αντικείμενα. Έτσι δεν αντιμετωπίστηκε άλλωστε; Κλεισμένος μέσα σε κλουβί σε μια αποθηκούλα, που τον χειμώνα τουρτούριζε από το κρύο και το καλοκαίρι ψηνόταν από την ζέστη, τον χτυπούσαν με ρεύμα, τον πονούσαν.
Η όποια ελευθερία και επαφή του με τους ανθρώπους ήταν τα ελάχιστα λεπτά να του "πετάξουν" λίγο φαγητό.
Κλεισούρα, σιωπή, αβάσταχτη μοναξιά.
Και ηλεκτροσόκ, όταν τολμούσε να επικοινωνήσει. Όταν προσπαθούσε να φωνάξει βοήθεια.
Και μετά φόβος ανασφάλεια, παραίτηση...
Δεν ήθελε την συντροφιά τους, δεν ήθελε τίποτα πια.
Αυτό το πλάσμα το έκαναν έτσι, οι ανθρώπινες λάθος αποφάσεις.
Μια χιλιοβασανισμένη ψυχή, μια δυστυχισμένη ύπαρξη, μια κατεστραμμένη ζωή!
Γιατί όλα αυτά;
Για το καλό του!!
Πόσο οξύμωρο...
Πόσο εγωιστικό για τον άνθρωπο και πόσο άδικο για τον σκύλο!
Μου θυμίζει κάποιους στίχους του
Γ. Μηλιώκα.
"Είδα το δάσκαλο να με χτυπάει με ζήλο
είδα τα χέρια μου πρησμένα από το ξύλο
είδα τα νεύρα μου σιγά σιγά να σπάνε
με καλοσύνη και στοργή να με χτυπάνε!
Για το καλό μου, για το καλό μου..."
Τι μπορεί να ήθελε εκείνος;
Ποια ζωή προτιμούσε;
Την "τρομακτικά" ασφαλή και επικίνδυνα "ήσυχη" που του προσέφερε απλόχερα η "σωτήρας" του (γιατί εκείνη πίστεψε ότι κάνει το σωστό και ότι αυτό είναι το καλό του) ή αλάνι στους πολύβουους δρόμους με την έντονη ζωή και τις περιπέτειές της, αλλά ελεύθερος και με λίγο περισσότερη αξιοπρέπεια;
Αξιολογώντας την πράξη
Οφείλουμε λοιπόν να αναρωτηθούμε:
Όταν τον σκύλο τον αναγκάζουμε να ζει στο μπαλκόνι, την ταράτσα, το γκαράζ, την αποθήκη, το χωράφι, το κοτέτσι και σκλαβωμένος μέσα σε ένα κλουβί (μικρό ή μεγάλο) ή σε μια αλυσίδα για χρόνια, μπορεί και για όλη του την ζωή και τον έχουμε καταδικάσει σε απομόνωση, μοναξιά, απραξία, παραίτηση, τον σώζουμε;
Όταν τον χτυπάμε με ρεύμα, τον στραγγαλίζουμε καθημερινά, τον απειλούμε και τον αναγκάζουμε να ζει μόνιμα υπό το καθεστώς πόνου, φόβου, άγχους, ανασφάλειας τον σώζουμε;
Όταν του στερούμε όλα όσα έχει ανάγκη και δικαιούται να ζήσει για να είναι χαρούμενος, ισορροπημένος, ψυχικά υγιής τον σώζουμε;
Ή τον παίρνουμε από τους κινδύνους του δρόμου, για να τον καταδικάσουμε εμείς σε άλλου είδους επικίνδυνα προβλήματα, σε ένα άλλο "προστατευμένο" περιβάλλον;
Και (άθελά μας) λειτουργούμε επιπρόσθετα στο να τραυματίζεται περισσότερο η ήδη πληγωμένη ψυχή του και να γίνεται δυσβάσταχτη η ήδη δύσκολη ζωή του;
Γιατί ενώ εμείς καμαρώνουμε για το συμπονετικό έργο μας, ο σκύλος μόνος και ανυπεράσπιστος (μπροστά στις αδιαμφισβήτητα καλές μας προθέσεις), γυρεύει την κλεμμένη του αξιοπρέπεια και ψάχνει την χαμένη του ζωή!
Αυτή που λέμε πως σώσαμε...
Μπορεί και να μας φωνάζει:
"Μη με σώσεις..."
Σκέφτομαι τους στίχους από ένα παλιό τραγούδι της Ελένης Δήμου.
"Το πώς τρομάζω είν’ άλλο πράμα,
όταν μου λένε πως μ’ αγαπάνε.
Και πνίγονται για μένα στο κλάμα
και να με σώσουν με τραβάνε.
Δε θέλω να με σώσεις,
όχι, μη μ’ αγαπάς.
Κι αυτά που έχεις να δώσεις
πάρ’ τα κι αλλού να πας"
Αναρωτιέμαι... Βλέπουμε την μεγάλη απόσταση που υπάρχει ανάμεσα στο τι θέλουμε γι' αυτόν και στο πως καταλήγουμε τελικά να του συμπεριφερόμαστε;
Αναλαμβάνουμε την ευθύνη του αυτοβούλως και επιβάλλουμε τις αποφάσεις μας επιδιώκοντας παντιοτρόπως την σωτηρία του.
Τον μαζεύουμε, τον φυλακίζουμε, τον κακοποιούμε, τον επιστρέφουμε, τον αλλάζουμε, τον πάμε και τον φέρνουμε, τον τραβολογάμε πέρα δώθε, τον "στρώνουμε", τον "φτιάχνουμε" και τόσα άλλα που τον ταλαιπωρούν, τον αδικούν και τον υποτιμούν!!
Όλα αυτά δεν συνάδουν με τον σεβασμό στην ηθική του υπόσταση.
Ο άστεγος σκύλος δεν είναι κτήμα κανενός μας.
Κι αυτό του το δικαίωμα έχουμε υποχρέωση να το αναγνωρίσουμε και να το σεβαστούμε.
Η πραγματική βοήθεια
Τόσα χρόνια αγκαλιά με τις ζωές τους, γνωρίζω τα ζόρια τους από μέσα, κουβαλάω τον πόνο τους και θα πω, πως οι σκύλοι που βρίσκονται στους δρόμους δεν έχουν ανάγκη από σωτήρες.
Έχουν ανάγκη από ανθρώπους που θα ανοίξουν διάπλατα το σπίτι, την αγκαλιά και την καρδιά τους για να τους καλοδεχθούν!
Που θα είναι απόλυτα συνειδητοποιημένοι και πανέτοιμοι να αναλάβουν τις υποχρεώσεις και την ευθύνη μιας τέτοιας πράξης.
Είτε λέγεται υιοθεσία είτε φιλοξενία είτε απλά βοήθεια.
Που θα έχουν τον απαιτούμενο χρόνο για να τους προσφέρουν όσα έχουν ανάγκη και όσα δικαιούνται και να σκύψουν πάνω τους με καλοσύνη, με σεβασμό, με ενσυναίσθηση.
Θα είναι πρόθυμοι να δείξουν κατανόηση στην κάθε φυσιολογική προσπάθειά τους να βρουν τρόπους να προσαρμοστούν στη νέα τους άγνωστη πραγματικότητα.
Και θα έχουν υπομονή και διάθεση να ενημερωθούν σωστά (από επαγγελματίες που σέβονται τους σκύλους), για να τους βοηθήσουν να ενταχθούν ομαλά και να ξεπεράσουν ανώδυνα τις όποιες δυσκολίες.
Οι άστεγοι σκύλοι έχουν ανάγκη από ανθρώπους με γεμάτη καρδιά, που θα έχουν την θέληση να αφουγκραστούν την ψυχή τους και να τους αποδεχθούν με τις όποιες ιδιαιτερότητες κουβαλάνε.
Και να γιατρέψουν τις πληγές τους.
Με προσωπικές θυσίες. Και μέσα σε αυτές, δεν είναι μόνο τα χρήματα.
Είναι η ψυχή και η ζωή που θα αφιερώσουν!
Η αξία της ζωής του
Όταν λοιπόν αποφασίζουμε να κρατήσουμε την ζωή ενός άστεγου σκύλου στα χέρια μας, να την κρατάμε ως κάτι ανεκτίμητα πολύτιμο!
Κάτι που σκορπάει...
Και δεν είναι για ξόδεμα.
Η αξία της είναι ανυπολόγιστη και δεν είναι προς διαπραγμάτευση.
Και να θυμόμαστε, πως εκείνος δεν μπορεί να διεκδικήσει όλα αυτά που θα την κάνουν να αξίζει!
Θα κλείσω παραφράζοντας λίγο κάποιους στίχους από το ποίημα "Όσο μπορείς" του Κ. Καβάφη:
"Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή του καλύτερη, τούτο ας προσπαθήσεις τουλάχιστον όσο μπορείς: Μην την εξευτελίζεις..."
Υ.Γ. Θα διαχωρίσω τους τραυματισμένους, τους άρρωστους και τα μωρά που χρειάζονται βοήθεια.
Αυτή η πρώτη βοήθεια και πάλι, αξίζει πραγματικά μόνο όταν και στην συνέχεια ο σκύλος τύχει ηθικής αντιμετώπισης.
Το ίδιο και αυτούς που (λόγω άσχημων ανθρώπινων συμπεριφορών) μπορεί να φοβούνται και να αντιδρούν, δημιουργώντας πρόβλημα κάποιες φορές.
Αυτή είναι άλλη κουβέντα και κάποια στιγμή θα την πιάσουμε...
Γιατί σε μια κοινωνία πιο ανθρώπινη και συμπονετική, που θα τους σεβόμαστε και θα τους συμπεριφερόμαστε ως "συμπολίτες", δεν θα είναι όλα τόσο δύσκολα για τους σκύλους...
Ελένη Κασπίρη
Θετική εκπαιδεύτρια ζώων συντροφιάς και κηδεμόνων